ئىزاھى |
zh |
|
zh[yeshmisi:] hazirqi zaman uyghur ëlipbesidiki on ikkinci herp. ret tertipi jehettin on ikkinci orunda turidighan herp. hazir zaman uyghur tilidiki mene perqlendürüsh roligha ige bolmighan herp bolghanliqi ücün musteqil fonëma emes. «zh» heripining yalghuz shekli we bash axiridin ulinidighan shekli «zh» ayighidin ulinidighan shekli «zh», atilishi yaki nami «zhë» dur. «zh» üzük tawush bolup, tawush ciqirish orni jehettin til aldi-qattiq tanglay tawushi, tawush ciqirish usuli jehettin siyrlangghu tawush, tawush perdisining titiresh-titirimesliki jehettin jarangliq üzük tawushtur. «zh» tawushning fonëtikiliq alahidiliki 1. uyghur tilidiki «zh» tawushi «y» tawushning wariyanti bolup, bezi shiwilerde «i, u, ü» tawushlirining aldigha kelgen «y» tawush «zh» teleppuz qilinsimu, lëkin söz meniside özgirish bolmaydu. mesilen: yil − zhil, yilan − zhilan yulun − zhulun 2. axiri «j» tawush bilen ayaghlashqan bir qisim sözler yekke halitide turghanda, hemde axirigha üzük tawush bilen bashlinidighan qoshumcilar ulanghandimu, nutuqta «zh» gha nöwetleshtürülüp teleppuz qilinidu, emma imlada eks ettürülmeydu. mesilen: imlasi teleppuzi baj-bajgir, bajxana bazh-bazhgir, bazhxana kaj-kajiliq, kajraq kazh-kazhliq, kazhraq 3. köp boghumluq sözlerning otturisidiki boghumi «j» tawushi bilen axirlashqan bolsa hemde shuningdin këyinki boghumning bëshi «j», «r» din bashqa tawushlar bilen bashlanghan bolsa «j» tawush yenila «zh» teleppuz qilinidu. mesilen: imla teleppuzi wijdan wizhdan üjme üzhme hijran hijran munejjim munejjim
|
|
zhargon |
|
|
|
zhandarma |
|
|
|
zhanir |
|
|
|
zhurnal |
|
zhurnal[söz türkümi:] isim.[til teweliki:]］rusce＞fransozce［[yeshmisi:] ① kitabce yaki mejmu’e sheklide belgilik waqitta ciqirilidighan hemde pen we mexsus sahe boyice xewer, ijadiyet, tetqiqat we bashqa ilmiy emgek netijilirini ëlan qilidighan, tarqitidighan qerellik neshr buyumi:[misal:] edebiy zhurnal. «til we terjime» zhurnili.[yeshmisi:] ② [kesip türi:]＞ma’ar＜[yeshmisi:] kündilik ish, weqe hadise we shu qatarliqlar xatirlinidighan depter, xatire:[misal:] sinip zhurnili.[yeshmisi:] ③ [kesip türi:]＞kino＜[yeshmisi:] her qaysi seplerdiki ehwallar, pen-tetqiqat we ishlepciqirish, qurulush netijiliri[yeshmisi:] qatarliqlarni heqiqiy yosunda körsitidighan, xewer qilidighan filim.
|
|
zhurnalist |
|
zhurnalist[söz türkümi:] isim.[til teweliki:]］rusce［[kesip türi:]＞metbu’atciliq＜[yeshmisi:] gëzit-zhurnallargha her xil tëmida maqaliler yëzip, turidighan we uni ciqirishqa qatnishidighan kishi, edib:[misal:] enwer nasiri talantliq sha’ir hem zhurnalist idi.
|
|